De Gemeentewerf Noord in Apeldoorn is een prachtig, multifunctioneel gebouw dat begin 2019 in gebruik is genomen als uitvalsbasis voor de groenvoorziening en de gladheidsbestrijding. Een werf die goed doordacht en met veel aandacht voor duurzame oplossingen is ontworpen en gebouwd. En dat is niet toevallig, het past in de wijze waarop de hier gevestigde afdeling beheer en onderhoud werkt aan een duurzaam, schoon en veilig Apeldoorn.
TEKST: CARMEN OUDE WESSELINK, DUURZAAM GEBOUWD, november 2022
Bouwprojectmanager Martijn van Kampen nam het netwerk van Cirkelstad Apeldoorn en Deventer op 14 november mee in de wijze waarop circulariteit en duurzaamheid in brede zin, een rol speelde in de ontwerp- en realisatiefase van Gemeentewerf Noord. Van Kampen: “Het werkgebouw staat op de plek van het voormalige politiebureau. In eerste instantie hebben we verkend of dit gebouw niet kon worden getransformeerd of deels als constructie kon fungeren voor de nieuwe werf. Maar toen bleek dat dit niet haalbaar was is het afgebroken en is de 13.000 ton puin als fundering gebruikt voor het nieuwe gebouw en de bestrating.”
Voorbeeldfunctie
Bij het ontwerp en de inrichting is erg veel aandacht besteed aan duurzaamheid en circulariteit. Het gebouw is gasloos en demontabel. Een ondergrondse berging zorgt dat hemelwater kan worden gebruikt als toilet-en spoelwater. Een kostenverhogende optie waar bewust voor is gekozen in het kader van de voorbeeldfunctie als overheid en het voorbereid zijn op de toekomst. En op het ‘zwevende dak’ zijn 600 PV panelen aangebracht waarmee de energievraag wordt ingevuld.
Voor de inrichting van de werf zijn straatklinkers uit de gemeente hergebruikt en de legoblokken voor de materiaalvakken. De hekken zijn van de oude werf verplaatst naar de huidige stek. In het dak, dat ook nog deels als een overkapping is verder getrokken voor een deel van de buitenruimte, zijn twee grote gaten gemaakt waarin zoutsilo’s zijn verwerkt. Op deze wijze win je veel buitenruimte en kan men veel gerichter de zoutwagens vullen en hiermee zuiniger met zout omgaan. Dit heeft niet alleen voordelen voor de hoeveelheid, maar ook voor de natuur. Hierdoor zal er nooit meer worden gebruikt dan nodig is. En er is een droogkamer gemaakt voor het opslaan en hergebruiken van bermbloemen. Hiervan wordt niet alleen het straatbeeld een stuk mooier, de biodiversiteit krijgt hiermee ook een boost!
Transitie
Maar ook in de praktijk van de dag is volop aandacht voor biodiversiteit, klimaatadaptatie, energietransitie en circulariteit. Michiel Bruins, afdelingshoofd Beheer en Onderhoud, nam de deelnemers mee in de wijze waarop deze thema’s een plek hebben gekregen binnen zijn afdeling. Circulariteit komt tot uiting in een aantal mooie voorbeelden, zoals de toepassing van de biologische bodemverbeteraar Bokashi.
Inmiddels wordt niet al het blad meer weggehaald in het kader van de biodiversiteit, maar wat wel meegenomen wordt is de basis voor de circulaire meststof. “Het vraagt wel om anders denken, zowel van onze mensen als van de bewoners. In het verleden zogen we alle blad weg zodat er een kale, ‘schone’ straat overbleef. In het kader van het bevorderen van de biodiversiteit doen we dit niet meer. En we hebben ook alle benzine -apparaten vervangen voor elektrische bladblazers en maaiers. Onze mensen hebben echt aan de andere wijze van werken moeten wennen, maar ook de bewoners! We kregen bijvoorbeeld meldingen binnen dat er een deel vergeten was om te vegen. Dan moet je dus nog wel even uitleggen dat dit een bewuste keuze is en dat het beter is voor de biodiversiteit en ons milieu,” vertelt Bruins.
Keten Openbare Ruimte
Binnen de afdelingen Omgevingsbeleid, Ruimtelijk Ontwerp en Realisatie en Beheer en Onderhoud wordt samengewerkt volgens het CROW model: iedereen in de keten is hier gelijkwaardig. Managers van de afdelingen werken aan gezamenlijke doelen en via gezamenlijke waarden via assetmanagement. Dit klinkt vanzelfsprekend, maar de praktijk is soms weerbarstiger. “De beheerders mogen best trotser zijn op ons werk en kritischer zijn op de eigen rol. Vaak is men te bescheiden. Zo is het zaak dat we duidelijk aangeven als we ergens niet achter staan en om die reden ‘onuitvoerbare opdrachten’ dus niet uitvoeren”, vertelt Bruins.
Daten met hergebruikte materialen
De circulaire matchingtool van Cirkelstad Partner DuSpot wordt in Apeldoorn ingezet om inzicht te hebben op de vrij te komen materialen én op de materialen die reeds op de circulaire opslagterreinen liggen. Eigenaar Mart Mensink van DuSpot: “Met onze matchingtool is intern de beschikbaarheid van vrijgekomen materialen direct inzichtelijk. Via het systeem kan er in drie fasen, aanbesteding, project of depot, een opdracht geplaatst worden in het systeem, waardoor je al in de bestekfase vraag en aanbod kunt matchen. De tool zorgt voor een beter inzicht en een hogere omloopsnelheid van het hergebruik van materialen. Hierdoor beperk je de opslag van vrijgekomen materialen en krijg je beter inzicht op de waarde ervan. Producten die een lagere omloopsnelheid hebben worden inzichtelijk en minder aantrekkelijk om te bewaren.”
In Apeldoorn wordt dus al flink ingezet op een duurzame manier van werken, zowel in de keuze van een product, de wijze waarop proces wordt aangevlogen, maar ook in de uitvoering, waarbij gebruik wordt gemaakt van SROI. Nu de inwoners de tijd geven en helpen bij de transitie naar een beter milieu. Een van de programma’s die hiervoor zijn opgezet is de Zero Waste publiekscampagne ‘Heel Apeldoorn Rein’. Met zo’n 300 vrijwilligers wordt nu al wekelijks gewerkt om Apeldoorn gezamenlijk schoon te houden en bewust om te gaan met de ruimte en het milieu. ”Hoe mooi is het om aan deze maatschappelijke opgaven samen te werken. Zowel professionals als met inwoners, waar we het uiteindelijk voor doen!”, sluit Bruins af.
Cirkelstad Apeldoorn-Deventer organiseert binnenkort een workshop, waarbij een casus heel praktisch wordt aangepakt met de business model tools. Partners vanuit diverse disciplines in de bouw worden hiervoor uitgenodigd om samen meer circulariteit te ontdekken en te leren. Als je ook belangstelling hebt, meld je aan bij eric@versnellingnl.nl.
Meer weten
Heb je interesse om ook aan te sluiten bij het netwerk van Cirkelstad Deventer-Apeldoorn? Neem dan contact op met Eric Kouters of Carmen Oude Wesselink.
