Voor onze sector liggen de kansen in het circulair ontwerpen en bouwen. Ondanks verschillende initiatieven, blijken opdrachtgevers in de bouw nog terughoudend: zij wachten op bewijsvoering en regelgeving. De eis om milieuvriendelijker en meer circulair te bouwen gaat de minister Ollongren scherpstellen met de MPG, te beginnen in 2021 en oplopend tot een halvering in 2030. Bijvoorbeeld door aanvullende indicatoren voor de MPG te laten ontwikkelen, zodat maatregelen die leiden tot hoogwaardig hergebruik en recycling kunnen worden meegerekend in de milieuprestatie van een gebouw.
Tekst: Menno Meerdink Veldboom, Duurzaam Gebouwd, #10 circulair bouwen
De uitdaging voor de markt is nu om bewijs te leveren. NEXTERIA B.V., een initiatief van VDR Bouwgroep uit Deventer, heeft daarin een belangrijke stap gezet. Door het samenvoegen van gevalideerde rekenmethodieken tot één verzameldocument, het Gebouwpaspoort, wordt het begrip ‘circulair gebouw’ concreet en ontstaat er inzicht in de waarde van alle toegepaste materialen. Dankzij een intensieve samenwerking met NIBE is het NEXTERIA Gebouwpaspoort voorzien van gevalideerde waardes voor de Materialen Circulariteit Index (MCI), de Losmaakbaarheid Index (LI) en de Milieu Prestatie Gebouwen (MPG). Tezamen met o.a. het materiaalpaspoort, een demontageplan, terugnamegaranties en duurzaamheidscertificaten, biedt het Gebouwpaspoort de gebouweigenaar zekerheid over de duurzaamheid en circulariteit van zijn pand.
Volledige doorrekening bedrijfshal
De MCI is al wat langer in omloop en wordt steeds meer geaccepteerd als meetmethode van circulariteit, maar de losmaakbaarheid is nog volop in ontwikkeling. Voor NEXTERIA en NIBE was dat aanleiding om het pilot-pand van NEXTERIA volledig door te rekenen. Aan de hand van de concrete casus is ervaring opgedaan met de verschillen tussen de theoretische rekenmethodieken en de praktijk van een bouwproject.
Om een goed beeld te krijgen wat het effect is van de door NEXTERIA gemaakte duurzame en circulaire keuzes, is het ontwerp van het pilot-pand ook aangeleverd volgens de traditionele bouwmethodiek. NIBE heeft vervolgens de milieu-impact, de circulariteit en de losmaakbaarheid berekend voor zowel de circulaire bedrijfshal als de referentie bedrijfshal.
Het belang van LCA’s
Eén van de aandachtspunten bij de berekeningen bleek het belang van de input van data vanuit de Nationale Milieu Database (NMD). De NMD geldt bijvoorbeeld als bron voor de MPG-berekening en deels voor de MCI-berekening. Omdat voor enkele toegepaste innovatieve circulaire producten van het NEXTERIA-pand nog geen bedrijfs- of branchespecifieke LCA’s zijn opgenomen in de NMD (categorie 1 of 2), moest voor deze producten gerekend worden met generieke producten (categorie 3) waar door de NMD een toeslag van 30% op wordt gerekend. Dit uitgangspunt werkt negatief op de eindscores en doet geen recht aan de circulaire waarde van de werkelijk toegepaste materialen. De overtuiging is dat zowel de MCI als de MPG nog gunstiger worden ten opzichte van traditionele producten, zodra de LCA’s van deze producten opgenomen zijn in de NMD.
Dankzij de aangekondigde aanscherping van de MPG (het opnemen daarin van circulariteitseisen), EPC/ BENG en de subsidies die de overheid gaat verstrekken om LCA’s in de Nationale Milieu Database op te laten nemen, zullen er nog meer innovatieve circulaire producten beschikbaar komen. Dit onderstreept het belang voor leveranciers van circulaire producten om de Levens Cyclus Analyse uit te laten voeren en beschikbaar te stellen in de NMD.
Hoge scores circulaire bedrijfshal
Binnen het circulaire model van de Ellen MacArthur Foundation, past NEXTERIA producten toe die eenvoudig hergebruikt (Re-use), hersteld (Refurbish) of hernieuwd (Recycle) kunnen worden. De terugnamegarantie waarborgt het uitgangspunt van NEXTERIA: géén afval of stort van materialen aan het einde van de levensduur. Bij het ontwerp van het circulaire pand is daarom veel rekening gehouden met de demontagemogelijkheden van de toegepaste materialen. Het pand scoort dan ook hoog in de Losmaakbaarheid- en circulariteitsberekeningen. Bij het berekenen van de MPG kwam echter een nadeel boven water van het in energie zelfvoorzienende pand: de PV-panelen drukken negatief op de MPG-score (zie kader 2). Om de twee bedrijfshallen goed met elkaar te kunnen vergelijken en om inzichtelijk te maken hoe de circulaire bedrijfshal kan worden berekend, zijn de PV-panelen uit de MPG-berekening weggelaten. Volgens de rekenregels echter zijn de PV-panelen onderdeel van de MPG-berekening. Dit kan daarom niet als officiële score gehanteerd worden, maar is uitgerekend ter indicatie en ter vergelijking.
Het gebouwpaspoort van het pilot-pand van NEXTERIA is gekoppeld aan het BIM model van het pand en bevat alle documenten die de circulariteit en duurzaamheid van het pand aantonen. In dit document:
- Materialenpaspoort op basis van de LCA’s of EPD’s van producten. Hierin is van de toegepaste producten de herkomst en milieu impact gedocumenteerd.
- Materialen Circulariteits Index (MCI) op basis van de Ellen MacArthur Foundation methodiek. Deze is opgebouwd uit de gevalideerde berekeningen voor de afzonderlijke producten en geeft aan hoe hoogwaardig de toegepaste materialen weer terug in de circulaire keten op te nemen zijn.
- Losmaakbaarheids Index (LI) volgens de rekenmethodiek van CB23. De LI geeft aan hoe eenvoudig en ongeschonden producten uit het pand gedemonteerd kunnen worden t.b.v. hergebruik.
- Milieu Prestatie Gebouwen (MPG) op basis van de GPR Gebouw Software, geeft aan wat de milieubelasting is van de materialen die in het gebouw worden toegepast.
- Doordacht demonteren van het pand aan het eind van de gebruiksduur, voorkomt afval en sloop.
- NEXTERIA garandeert de betrokkenheid van leveranciers om materialen/ producten hoogwaardig voor de circulaire keten te behouden. De restwaarde is vastgelegd en het pand levert als het ware zijn statiegeld op bij demontage.
- Overige duurzaamheidslabels en certificaten. Denk aan BREEAM-NL, GPR Gebouw, MPG, EPC, CO2 Footprint,
PV panelen drukken de score
PV panelen gaan door hun degradatie niet lang mee en kunnen alleen hergebruikt worden als dat technisch nog mogelijk is, wat redenen zijn voor een hoge MPG score. Ze worden echter wel gerecycled. Toch bijten wat dat betreft de wens om te werken met duurzame materialen en het opwekken van groene energie elkaar. Het is waardevol dat inzichtelijk wordt dat PV-panelen een grote milieubelasting hebben, maar de keuze om ze toe te passen is natuurlijk goed te verantwoorden. NEXTERIA geeft aan positief gestemd te zijn over de ontwikkeling van de DPG (DuurzaamheidsPrestatieGebouw), een nieuwe ontwikkeling in de rekensoftware van GPR Gebouw. Te zijner tijd zullen de resultaten van de energie- en de milieuprestatieberekeningen in deze methode dus worden uitgedrukt in één prestatie. Zo ontstaat een eenduidiger beeld over de samenhang tussen en (positieve) effecten op zowel de milieuprestatie als op de energieprestatie. NEXTERIA verwacht daarom ook dat de overheid anders om zal gaan met deze rekenregels bij subsidie aanvragen, om een beter beeld te krijgen van de milieu impact van gebouwen .
Meer informatie:
VersnellingNL is partner van
